استراتژی، مدل‌های کسب‌وکار و تاکتیک‌ها: درک تفاوت‌ها و چگونگی تعامل آن‌ها
در دنیای پرتحول کسب‌وکار، مرزهای میان استراتژی، مدل‌های کسب‌وکار و تاکتیک‌ها اغلب در هم تنیده‌اند. با این حال، درک تفاوت‌ها و نحوه تعامل این سه، برای اتخاذ تصمیم‌هایی منسجم، رقابتی و پایدار ضروری است.
پیش‌تر در مقاله «معماری کسب‌وکار: نگاهی به چارچوب بوم مدل کسب‌وکار»، بوم مدل کسب‌وکار را به‌طور مفصل توضیح دادیم. در این مقاله با استفاده از چارچوب کاسادسوس‑ماسانل و ریکار، تعریف و ارتباط میان استراتژی، مدل‌های کسب‌وکار و تاکتیک‌ها را بررسی می‌کنیم. شکل ۶ این مقاله شاخص، مسیر حرکت از تصمیمات بلندمدت استراتژیک به تاکتیک‌های عملیاتی رقابتی را به‌روشنی ترسیم می‌کند.
استراتژی: انتخاب مدل کسب‌وکار مناسب
استراتژی در این چارچوب، مرحله‌ای است که تعیین می‌کند یک سازمان کدام مدل کسب‌وکار را برای رقابت در بازار انتخاب خواهد کرد. این انتخاب پس از تحلیل دقیق شرایط رقابتی، فرصت‌های خارجی و توانمندی‌های داخلی انجام می‌شود. به‌محض تعیین استراتژی، مسیر بازی شکل می‌گیرد و پنجره‌ای از فرصت‌ها و محدودیت‌ها پیش روی سازمان باز می‌شود.
مدل کسب‌وکار: منطق خلق و کسب ارزش
مدل کسب‌وکار توضیح می‌دهد سازمان چگونه برای ذی‌نفعان ارزش خلق می‌کند و چگونه بخشی از این ارزش را به سود تبدیل می‌نماید. هر مدل، مجموعه‌ای خاص از گزینه‌های تاکتیکی را ممکن می‌سازد و تغییر مدل، ماهیت تصمیمات قابل‌اجرا را نیز تغییر می‌دهد.
تاکتیک‌ها: اجرای هوشمند در چارچوب مدل
تاکتیک‌ها، تصمیمات و اقداماتی هستند که به شکل روزمره و عملی در چارچوب مدل کسب‌وکار اجرا می‌شوند. این سطح، جایی است که رقابت زنده و پویا شکل می‌گیرد و برند می‌تواند نقاط تمایز خود را به بازار نشان دهد.
مثال کاربردی: شرکت تولید قهوه تخصصی
فرض کنید یک شرکت تولید قهوه تخصصی می‌خواهد وارد بازار اروپا شود. استراتژی آن متمرکز بر عرضه محصولاتی با منشأ مشخص و پایدار از مزارع کوچک است. بر این اساس، مدل کسب‌وکار فروش مستقیم به مشتری با اشتراک ماهانه بسته‌های قهوه تازه‌برشته‌شده را انتخاب می‌کند. این مدل، تاکتیک‌هایی مانند داستان‌سرایی درباره مسیر دانه قهوه از مزرعه تا فنجان، همکاری با اینفلوئنسرهای حوزه قهوه و ارائه پیشنهادهای اختصاصی به مشتریان وفادار را ممکن می‌سازد.
حال اگر شرکت، مدل خود را به فروش عمده به کافه‌ها تغییر دهد، تاکتیک‌هایش نیز تغییر خواهد کرد و به سمت تخفیف‌های حجمی، بسته‌بندی‌های سفارشی و ایجاد روابط بلندمدت با مدیران تأمین حرکت می‌کند.
مدل Casadesus‑Masanell & Ricart به ما یادآور می‌شود که استراتژی، مدل کسب‌وکار و تاکتیک‌ها سه مرحله جدا ولی مرتبط هستند. استراتژی مسیر را مشخص می‌کند، مدل منطق رقابت را می‌سازد و تاکتیک‌ها اجرای روزمره این منطق را شکل می‌دهند. تنها با انسجام میان این سه سطح است که یک کسب‌وکار می‌تواند مزیت رقابتی پایدار ایجاد کرده و آن را در بازار پرچالش امروز حفظ کند.
شناسنامه مقاله منبع
• عنوان: From Strategy to Business Models and Tactics
• نویسندگان: Ramon Casadesus-Masanell, Joan Enric Ricart
• ژورنال: Long Range Planning
• سال انتشار: ۲۰۱۰
• جلد و شماره: جلد ۴۳، شماره ۲–۳
• صفحه‌ها: ۱۹۵–۲۱۵
• ناشر: Elsevier Ltd
• ISSN: 0024-6301
• DOI: 10.1016/j.lrp.2010.01.004